Holodomor

11 Mart 2022

Rusya, 24 Şubat 2022 tarihinde bütün Ukrayna’ya saldırıyor… O günden bugüne 16 gündür Ukrayna’ya Rus saldırısı devam ediyor.

Ukrayna – Rusya sorunlarının birçok nedeni bulunuyor. Bunların en başında Kırım sorunu bulunuyor. İki gün önce Bahçesaray Çeşmesini (Gözyaşı Çeşmesi) bahane ederek bu Kırım sorununu yazmıştım...

Bu sorunlardan bir diğeri de ‘’Holodomor’’ sorunu oluyor…  

‘’Holodomor’’; Ukraynacadaki "golod" (açlık) ve "mor" (ölüm) sözcüklerinden oluşuyor ve ‘’açlıktan ölüm’’ü ifade ediyor. ‘’Holodomor’’; ‘’Ukrayna Kırımı’’, ‘’açlık felaketi’’ veya "aç bırakarak öldürme'' olarak da kullanılıyor.

1932-1933 yıllarında, Sovyetler Birliği topraklarında başta Ukrayna, Belarus, Kuzey Kafkasya, Volga, Güney Ural, Batı Sibirya ve Kazakistan'ın kuzeyinde kıtlıktan ve kıtlığın sebebiyet verdiği salgın hastalıklardan dolayı kitlesel ölümler yaşanıyor… Tüm bu bölgelerde hayatını kaybedenlerin sayısı ile ilgili de çok çelişkili (kimilerine göre 1 milyonun altında, kimilerine göre 7-8 milyon kişi) veriler bulunuyor. İşte bu kıtlık nedeniyle kitlesel ölümlere ‘’Holodomer’’ adı veriliyor.

Holodomor kurbanlarının %81,3'ü Ukraynalı, %4.5'i Rus, %1.4'i Yahudi ve %1.1'i Polonyallı oluyor. Bölgedeki tüm köylü nüfusunun ¼’ü ile ½’si ölüyor… Bu konudaki belirsizlik Sovyet arşivlerindeki bu konu ile ilgili belgelerin açıklanmıyor olmasından kaynaklanıyor…

Bunun sebepleri ile ilgili olarak tarihçiler ikiye bölünüyor. Kimilerine göre bu ölümlerin nedeni; başta salgın hastalıklar, kısmen kuraklık sonucu yaşanan kıtlık ve tarım politikalarında hayata geçirilen dönüşüm sonrası ortaya çıkan bazı sorunlar veriliyor…

Ancak başta Ukrayna devleti ve bazı tarihçiler ise 1932-1933 yılları arasında Ukrayna'da yaşanan ölümlerin nedeninin, Sovyetler Birliği'nin Ukrayna halkına karşı uyguladığı "soykırım" olduğunu savunuyor. 

Sovyetler Birliğinin ‘’kooperatif tarım’’ (Kolhoz) uygulamalarını kabul etmeyen Ukrayna büyük toprak sahibi (Toprak ağaları) 1930 yılından itibaren zorlamalar karşısında tarım üretiminden vazgeçerek, üretimi durduruyor.  Dönemin yöneticileri, "anti-kolhoz" hareketin yayılmasını önlemek amacıyla soruna duyarsız kalıyor. Açlığın en tepeye ulaştığı dönemde dahi, Sovyet yönetimi, bu bölgelere yardım yerine 1932'de 1,7 milyon ton, 1933'te 1,84 milyon ton tahıl ihraç ediyor. Sovyet yönetimi ayrıca bölgede kıtlıktan kaçmak isteyenlerin başka bölgelere gitmesine de izin vermiyor. Sovyet yönetimi bu kıtlık haberlerini de sansürlenerek dünyanın gözünden kaçırıyor…

Ukrayna, her alanda Holodomor'u uluslararası alanda soykırım olarak tanınması yönünde çalışıyor. Tabii ki Rusya şiddetle karşı çıkıyor…

Şu ana kadar 26 ülke ve 1 uluslararası kuruluş, Holodomor'u soykırım olarak tanıyor. Ukrayna, Avrupa Birliği, ABD, Andorra, Arjantin, Avustralya, Azerbaycan, Belçika, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Ekvator, Estonya, Gürcistan, İspanya, İtalya, Kanada, Kolombiya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Meksika, Moldova, Paraguay, Peru, Slovakya ve Vatikan Holodomor’u soykırım olarak tanıyor… Ayrıca birçok ülkede çok sayıda eyalet aldıkları kararlarla Holodomor'u soykırım olarak kabul ediyor. Birleşmiş Milletler, Ukrayna'nın "Holodomor'u tartışmaya açma" talebi geri çeviriyor. Bu konuda Ukrayna, Birleşmiş Milletler'i, Rusya'nın tezlerini desteklemekle suçluyor. Rusya ile gerilim istemeyen Türkiye ise Holodomor konusunda çekimser tavır sergiliyor.

Ukrayna'da her yılın kasım ayının son Cumartesi günü Holodomor kurbanları anılıyor. Kiev’de Holodomar Müzesi'nde bu dönemin belgeleri sergileniyor… Yine Kiev’de Holodomor anıtı bulunuyor…Yine Kiev’in merkezindeki Mihailovskaya Meydanı'ndaki manastırın duvarında İngilizce ve Ukraynaca olarak Holodomor konusunda  bilgi levhaları bulunyor..

Holodomor konusu sadece Ukrayna’ya özgü olarak yaşanmıyor. Aynı dönemde Sovyet ülkelerinde benzer dramlar yaşanıyor. Örneğin; Kazakistan'da Stalin / Galosheckin reformu olarak bilinen uygulama yüzünden Kazakistan da aynı kaderi paylaşıyor. 1930-1933 seneleri arasında bu uygulama nedeniyle Kazak nüfusunun %48'i yok oluyor.

Holodomor konusu tartışma konusu olsa da bu konu Roger Keeran ve Thomas Kenny tarafından yazılan ‘’İhanete Uğrayan Sosyalizm, Sovyetler Birliği'nin Çöküşünün Arka Planı’’ (Yazılama Yayınevi, 2009) adlı kitapta ayrıntılı olarak anlatılıyor…  Holodomor’un yaşanmasının başlıca sebebi kuraklık olmasına rağmen, Sovyet yönetimini uygulamaları ölümlerin artmasına sebep oluyor…

Osman AYDOĞAN

Holodomor neticesinde aç kalan Ukraynalı çocuklar: