İstanbul’un Kurtuluşu

06 Ekim 2020

İstanbul, bundan 567 yıl önce Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilir. İstanbul, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından önce Mondros Mütarekesi ile 13 Kasım 1918 tarihinde İngiliz ve Fransızlar tarafından önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alınır sonra da 16 Mart 1920 tarihinde, fethinden 467 yıl sonra İngiliz ve Fransızlar tarafından idareye el konularak bütünüyle işgal edilir. 10 Ağustos 1920'de tarihinde de Osmanlı İmparatorluğunu bitiren Sevr Anlaşması imzalanır.

Sanatçı çağının tanığıdır derler. Bu tanıma uygun bir şekilde bir resim sanatçısı Sevr Anlaşmasının imzalanmasını Fatih Sultan Mehmet’i, kabrinde Sevr Anlaşması'nı imzalayanları endişe ile izlerken tasvir eder:

Birinci Dünya Savaşı sonunda sadece İstanbul işgal edilmez. İtalyanlar Antalya bölgesini, Fransızlar Adana ve Antep bölgesini, arkasında İngilizler olan Yunanlılar da bütün bir Güney Marmara ve Bat Anadolu’yu işgal ederler.

Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Kurtuluş Savaşı verilir. Önce İtalyanlar ve Fransızların işgal ettiği bölgeler kurtarılır. Sonra da 26 Ağustos 1922 tarihinde başlayan Büyük Taarruz neticesinde 09 Eylül 1922 tarihinde de İzmir kurtarılır. Böylece Yunan işgali de sona erer…

Büyük Taarruz'dan sonra İzmir'e doğru Türk ordusunun ilerleyişini bir başka sanatçı da şöyle resmeder:

Bir başka resim sanatçısı da Türk askerinin işgalci Yunan askerini kulağından tutmuş, Ege'nin karşı yakasına gönderirken tasvir eder:

Türk Ordusu'nun İzmir'e girmesinden sonra Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu İtilaf Devletleri kontrolündeki tarafsız bölgeye doğru ilerler. Bunun üzerine Müttefik kuvvetlerde bulunan Fransız ve İtalyan birlikleri geri çekilirler. Çanakkale'de bulunan İngiliz birlikleri Komutanı General Harington'un emriyle savunma durumuna geçerler.

İngiltere, Ankara Hükûmeti ile görüşmeye başlayarak anlaşma yollarını arar. Ankara Hükûmeti bu görüşmelerde İstanbul ve Çanakkale boğazlarının denetimini ister. İngiltere başbakanı Lloyd George bu istekleri reddederek birliklere muharebe durumuna geçmesi emrini verir. Ancak İngiliz birlikleri Komutanı General Harington ateş açılmaması emrini verir. Türk birlikleri, İngiliz direnişi ile karşılaşmadan tarafsız bölgeye girerek Çanakkale Boğazı'na doğru ilerlerler. Türklerle savaşılmasını istemeyen Winston Churchill'in başını çektiği bir grup bakan istifa ederler.

İzmir'in kurtuluşundan sonra Damat Ferit Paşa 21 Eylül 1922 tarihinde ülkeden Avrupa’ya kaçar.

24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra, 23 Ağustos 1923 tarihinden itibaren İtilaf kuvvetleri İstanbul'dan ayrılmaya başlar. Son İtilaf birliği ise 4 Ekim 1923 taraihinde Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk ederler.

6 Ekim 1923 tarihinde ise Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul'a girer ve 4 yıl 10 ay 23 gün süren işgal resmen sona erer…

Yine devreye sanatçılar girer. Kimliği bilinmeyen bir sanatçı tarafından İstanbul’un kurtuluşu şu şekilde resmedilir:

Resimdeki Osmanlıca yazıları günümüze aktaracak olursak:

Resmin sağ üstünde bulunan ilk satır: ‘’Mehmed'in hikâyesi’’, ikinci satır ise ‘’Edirne Fatihleri’’ olarak yer alıyor…

Resmin en alt birinci satır:

“Açdın bugün al sancağını Sultan Selime,
Yâd eyleyecek nâmını hürmetle Edirne.”

En alt ikinci satır:

“Şad eyledin ervahını ecdadı kiramın,
Kurtardı büyük milleti azmi meramın”

Olarak yer alıyor…

Resmin İstanbul’un kurtuluşundan sonra çizildiğini değerlendiriliyor. Çizimde İstanbul’un fatihi Fatih Sultan Mehmet, Fatih Sultan Mehmet’in arkasında Alparslan ve Alpaslan’ın arkasında Mimar Sinan ile beraber; Mustafa Kemal Atatürk ve Mustafa Kemal Atatürk'ün arkasındaki İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak’ı karşılıyorlar.

Çizimde İstanbul’un fatihi Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un kurtarıcısı Mustafa Kemal Atatürk’ün elini sıkarak kucaklıyor. Fatih Sultan Mehmet’in ve Atatürk’ün ayaklarının altında ise Türkiye’yi parçalara ayıran Sevr Anlaşmasının yırtılmış hali resmediliyor. Çizimde arka planda Mimar Sinan’ın inşa ettiği Edirne’deki Selimiye Cami yer alıyor. Sevr Anlaşması’na göre Edirne ve Kırklareli Yunanistan’a veriliyordu. Atatürk, Sevr Anlaşması’nı yırtıp atınca Edirne ve Selimiye Cami de kurtulmuş oluyor. İşte bunu hatırlatmak için resimde Selimiye Cami ve onu inşa eden Mimar Sinan da yer alıyor.

Bugün İstanbul'un işgalden kurtuluşu ama aynı zamanda Damat Ferit’in de öldüğü gündür. İşgal döneminde uygulamalarıyla, en çok da Sevr ile damga vuran Damat Ferit, İstanbul’u geri aldığımız gün, yani 6 Ekim 1923 tarihinde tarihin bir cilvesi olarak Fransa’nın Nice şehrinde ölüyor..

İşte İstanbul’un kurtuluşu böyledir. Ancak ne yazık ki, bu kurtuluşu anlamayanlar ve ''Kurtuluş Savaşı'nı keşke Yunan kazansaydı'' diyebilecek kadar çiğ, nankör ve hain olanların izinden gidenler, tüm Türk yurdunu, tüm İstanbul'u ve tüm camileri kurtaran, bu nedenle de Alpaslan'ın selam durduğu, Fatih Sultan Mehmet'in tebrik için kucakladığı İstanbul'un kurtarıcısına İstanbul'da bir mabette lanet okuyacak kadar çiğ, nankör ve haindirler...

İstanbul’un fethini çağına göre değerlendirmek lazımdır. Günümüzde fetih kutlamaları artık Ortaçağ’da kalmış bir düşünce ürününün tezahürüdür. İstanbul için kutlanacak bir vesile var ise o da 06 Ekim 1923 İstanbul’un kurtuluşudur... 

Bu vatanı bize armağan edenleri, İstanbul'u kurtaran, başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere silah arkadaşlarını ve emeği geçenleri şükran, minnet ve rahmetle anıyorum...

06 Ekim 1923 İstanbul’un kurtuluşu kutlu olsun… 

Osman AYDOĞAN