Strateji kavramı, Sun Tzu, siyaset ve 2023 seçimleri

06 Ağustos 2022

‘’Strateji’’ kavramı Latince kökenli bir sözcük oluyor, “staratum” kelimesinden türetiliyor; yol, izlem, çizgi, yatak anlamına geliyor. Strateji, bir ulusun veya uluslar topluluğunun barış ve savaşta benimsenen politikalara destek vermek amacıyla politik, ekonomik, psikolojik ve askerî güçleri bir arada kullanma bilimi ve sanatına verilen ad oluyor. Yani ‘’strateji’’ görüldüğü gibi literatürde sadece askerî bir kavram olarak yer almıyor. Belki de ‘’strateji’’ kavramının askerî bir kavram olarak anılmasına sanatı ve bilgisiyle ustalığını kanıtlamış olan eski Yunanlı General olan Stracgos’un adından kaynaklanıyor. Ancak askerî anlamda kullanılan strateji; savaşta orduların girişecekleri hareketlerin tasarlanması ve yönetilmesi sanatı olarak ifade ediliyor.

Sun Tzu, ‘’Savaş Sanatı’’

Askerî stratejiyi anlatan en eski kitap Çinli filozof Sun Tzu’nun 2500 yıl önce yazdığı bilinen ‘’Savaş Sanatı’’ (İş Bankası Yayınları, 2014) kitabı oluyor. Bu kitap, Sun Tzu tarafından MÖ 6. yüzyılda askerî taktikler ve savaş üzerine yazılıyor. Kitap, her biri savaşın farklı bir yüzünü anlatan 13 bölümden oluşuyor.

Askerî strateji hayatın her alanında uygulanıyor

Bu kitap, bütün dünyada sadece askerlik alanında değil, iş idaresi ve kişisel gelişim gibi pek çok alanda da bir strateji klasiği olarak kabul görüyor, günümüzde politika ve ekonomi alanında liderlere rehberlik ediyor.

Hatta bu kitap futbol stratejisinde bile kullanılıyor. İngiliz futbol teknik adamı Liam Shannon, Sun Tzu’nun ‘’Savaş Sanatı’'nı futbol diline çevirisini yayınlıyor. (‘’Sun Tzu Socer: The Art of War in Soccer’’, Independently published) Sun Tzu’nun bu kitabı Brezilya teknik direktörü Luiz Felipe Scolari tarafından ilham kaynağı olarak kullanılıyor. Scolari sadece kitabı okuyup stratejilerini uygulamakla kalmıyor, aynı zamanda bazı durumlarda metnin kopyalarını gece boyunca oyuncularının kapılarının altına atıyor. Bu şekilde Sun Tzu'nun Savaş Sanatı, Luiz Felipe Scolari'nin Brezilya'sının 2002 Dünya Kupası'nı kazanmasına yardımcı oluyor…

Yani, işletmelerde, futbolda, sporda, siyasette ve diplomaside uygulanan stratejilerin askeri stratejilerden önemli bir farkları bulunmuyor. Kavram, günümüz siyasetinde, diplomasisinde ve işletmelerinde çok geniş kapsamlı olarak kullanılıyor. Örneğin; ürün stratejisi, stratejik karar, stratejik pazarlama, yenilikçi strateji, stratejik planlama işletmelerde kullanılan önemli strateji kavramları oluyor.  

Sun Tzu’nun önemli iki strateji ilkesi

Sun Tzu’nun bu kitabında geçen iki önemli strateji ilkesi bulunuyor:

’’Eğer düşmanınızı yenemiyorsanız kazanmasına engel olacaksınız.’’

"Akıllı savaşçı birleşik enerjiyi kullanır…"

Mustafa Kemal ve Sun Tzu

Bu iki strateji ilkesini dünyada en iyi Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı’nda uyguluyor.

15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan Ordusu İzmir’e çıkıyor ve Batı Anadolu’yu işgale başlıyor. Mustafa Kemal de 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a çıkıyor ve Kurtuluş savaşını başlatıyor. Mustafa Kemal, o günkü durumu Nutuk’da çok ayrıntılı anlatıyor.

Mustafa Kemal, Amasya Tamimi, Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresinden sonra 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara’ya geliyor. 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM açılıyor. O tarihlerde henüz düzenli ordu tam olarak kurulamıyor, Ordunun teşkilatlanma çalışmaları devam ediyor.

6-11 Ocak 1921 tarihleri arasında yapılan Birinci İnönü Muharebesi ve 26-31 Mart 1921 tarihleri arasında yapılan İkinci İnönü Muharebesi Anadolu içlerine doğru ilerlemek isteyen Yunan ordusuna karşı yeni kurulan düzenli ordunun kazandığı ilk muharebeler oluyor…  

Ancak Yunan Ordusu takviye alarak 10 - 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Kütahya – Eskişehir hattında taarruza başlıyor.

Takviye alan Yunan kuvvetleri daha güçlü hale geliyor. Yeni teşkilatlanmış milli ordunun o anda Yunan Ordusunu yenecek gücü bulunmuyor. İşte bu noktada Mustafa Kemal Atatürk, Sun Tzu’nun bahsettiğim ilk strateji ilkesini uyguluyor: ‘’Eğer düşmanınızı yenemiyorsanız kazanmasına engel olacaksınız.’’

Bu ilke doğrultusunda Mustafa Kemal Atatürk, milli orduyu korumak için milli orduyu Sakarya hattına çekiyor. Bu şekilde Yunan ordusunun kazanmasına engel oluyor.

Tabi bu geri çekilme TBMM’nde büyük tartışmalara yol açıyor. 5 Ağustos 1921’de “Başkomutanlık Kanunu” çıkartılıyor. Bu kanunla Mustafa Kemal Başkomutan seçiliyor. Ayrıca Meclis tüm yetkilerini Mustafa Kemal Paşa’ya devrediyor.

TBMM tarafından orduyu yeniden güçlendirmek amacıyla 8 Ağustos 1921 tarihinde Tekalif-i Milliye kanununu çıkarılıyor. Bu sayede ordunun ihtiyaçlarının büyük bir kısmı halktan karşılanmaya çalışılıyor.  

Yunan Ordusu Sakarya Nehrine kadar ilerliyor. Mustafa Kemal Sakarya’da savunma harekâtı yaparak (Sun Tzu’nun bu ilk strateji ilkesini uygulayarak) 23 Ağustos 1921 ve 13 Eylül 1921 tarihleri arasında yapılan savunma muharebelerinde Yunan ordusunun kazanmasına engel oluyor.

Mustafa Kemal, bir yıl kadar süren hazırlıklardan sonra 26 Ağustos 1922 tarihinde Büyük Taarruz ve 30 Ağustos 1922 tarihinde Dumlupınar Başkomutanlık Muharebesi ile Yunan Ordusunu kesin olarak imha ediyor ve 09 Eylül 1922 tarihinde İzmir kurtarılıyor.

Mustafa Kemal, Sun Tzu’nun bu ilk strateji ilkesini uygularken aynı zamanda Sun Tzu’nun ikinci strateji ilkesini de uyguluyor: "Akıllı savaşçı birleşik enerjiyi kullanır…" Mustafa Kemal, Yunan Ordusuna karşı Anadolu’daki maddi, manevi bütün güçleri birleştiriyor. Rusya’dan yardım alıyor. Fransız ve İtalyanları bu savaşın dışında tutuyor…

Siyasette Sun Tzu ve 2023 seçimleri

Yazımın başında da bahsettiğim gibi Sun Tzu’nun ilkeleri işletmelerde, siyasette ve diplomaside de uygulanıyor. Hatta hatta anlattığım gibi futbolda da uygulanıyor ve Brezilya Milli Takımı, teknik direktörleri Scolari'nin Sun Tzu’nun stratejisini uygulamasıyla 2002 Dünya Kupası'nı kazanıyor…

Sun Tzu’nun temel strateji ilkesidir: ‘’Eğer düşmanınızı yenemiyorsanız kazanmasına engel olacaksınız.’’  Bir diğer ilke de: "Akıllı savaşçı birleşik enerjiyi kullanır…"

Türkiye, özellikle 1980 sonrasında tektonik bir biçimde din ağırlıklı sağ cenaha doğru itiliyor. Bugün için Türkiye’nin %70 civarında seçmeni sağ partilere oy veriyor. Bugün için CHP’nin oyu %30 civarında bulunuyor. Daha fazlasını geçmiyor… Seçim barajının %51 olduğu bu şartlarda CHP’nin bu haliyle tek başına kazanma imkân ve ihtimali bulunmuyor. Zaten 2017 anayasa değişikliği ile de bu %51 barajı; bir daha sol tandanslı birisinin bu ülkeye CB olmasını engellemek için getiriliyor.

O halde CHP, Sun Tzu’nun tarihte geçerliliği kanıtlanmış bu iki ilkesini uygulaması gerekiyor: ‘’Eğer düşmanınızı yenemiyorsanız kazanmasına engel olacaksınız.’’  Bir diğer ilke de: "Akıllı savaşçı birleşik enerjiyi kullanır…"  Zaten CHP’de altılı masa ile bunu yapmaya çalışıyor…

Altılı masanın varlığı, amacı, ilkesi, özü ve stratejisi işte bu iki ilkede yatıyor…

Günümüz siyaseti ile uğraşanların, 2023 seçimlerine kafa yoranların ellerinde hesap makinesi ile dolaşması gerekiyor. Çünkü siyaset hiç olmadığı kadar hesap kitap işi haline geliyor. Zaten Sun Tzu bahsi geçen kitabında söylüyor: "Zaferi kazanan komutan savaş öncesi en çok hesaplamayı yapandır. Savaşı yitiren komutan ise savaş öncesi mutlaka yeterince hesap yapmamıştır."

Ben geçmişte benzer hadiseleri yaşayan Almanya örneğinde Weimar Cumhuriyetini ve İtalya örneğinde Matteotti Cinayetini bu sayfalarda defalarca yazdım...  Bu iki ülkedeki muhalefetin egolarıyla, kibirleriyle, öngörüsüzlükleriyle, ilkesizlikleriyle bir araya gelemeyerek ülkelerini bir nasıl faşizme teslim ettiklerini anlattım…

Zaman tarihten, stratejiden, Mustafa Kemal'den ders alma zamanıdır, zaman hesap kitap zamanıdır, zaman birlik olma zamanıdır, zaman aynı zamanda üzümün sapı ile armudun çöpü ile uğraşmama zamanıdır.

Arz ederim…

Osman AYDOĞAN